Uluslararası Göç Örgütü (IOM), dünya genelinde göçle ilgili konuları ele alan, göçmenlerin haklarını koruma, göç yönetimi, insani yardım ve göçle ilgili konularda çalışan Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı bir uluslararası kuruluştur. IOM, 1951 yılında kurulmuş olup, günümüzde 175 üye ve 8 gözlemci üyesi vardır. 400’den fazla ofisi ve 20.000’e yakın çalışanı ile IOM’nin temel amacı, göçle […]
Uluslararası Göç Örgütü (IOM), dünya genelinde göçle ilgili konuları ele alan, göçmenlerin haklarını koruma, göç yönetimi, insani yardım ve göçle ilgili konularda çalışan Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı bir uluslararası kuruluştur. IOM, 1951 yılında kurulmuş olup, günümüzde 175 üye ve 8 gözlemci üyesi vardır. 400’den fazla ofisi ve 20.000’e yakın çalışanı ile IOM’nin temel amacı, göçle ilgili sorunları anlamak, çözmek ve yönetmek için uluslararası işbirliği sağlamaktır. Göçle ilgili zorlukları ele alarak hem göçmenlerin hem de göç alan toplumların yaşam koşullarını iyileştirmeyi hedefleyen IOM’nin genel direktörlüğünü Mayıs 2023’ten beri Amy E. Pope yürütmektedir.
Kaynak: IOM Konseyi. https://www.iom.int/iom-organizational-structure
IOM’nin MC/INF/287 adlı 2007 tarihli önergesinde 12 temel strateji tanımlanmıştır. Bunları özetlemek gerekirse, IOM, göçmen haklarının korunması amacıyla faaliyet göstermekte olup, göçmenleri insan kaçakçılığı ve diğer tehlikelere karşı korumayı hedeflemektedir. Aynı zamanda, ülkeler arasında düzenli ve güvenli göçü teşvik etmekte, göç yönetimi kapsamında göçmenlerin yasal statülerinin tanınması, vize işlemleri ve sınır güvenliği gibi konularıyla ilgilenmektedir. IOM, acil durumlar ve insani krizler sırasında göçmenlere yardım sağlamakta, doğal afetler, savaşlar veya diğer krizlerde göçmenlerin barınma, gıda, sağlık hizmetleri gibi temel ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır. Politika ve araştırma alanında ise IOM, göçle ilgili politikalar oluşturulmasını teşvik ederek, araştırmaların yapılmasına öncülük yapmaktadır. Böylece, hükümetler ve diğer paydaşlar için daha etkili göç politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
Genel olarak IOM’nin misyonu, göçmenlerin haklarına saygı gösterilmesini, göç yönetiminin düzenlenmesini ve insani yardımın etkili bir şekilde sunulmasını sağlamak şeklinde özetlenebilir. Bu kapsamda kurumun yaptığı çalışmalar, göçmenlerin yaşamlarını iyileştirme ve göçle ilgili zorlukların üstesinden gelme amacını taşımaktadır. IOM, dünya genelinde milyonlarca göçmenin yaşamını etkileyen çeşitli sektörlerde politika geliştirme, küresel strateji oluşturma, standart belirleme ve kalite kontrolü gibi alanlarda projeler yürüterek göçle ilgili zorlukların üstesinden gelmeyi amaçlamaktadır. IOM, işgücü ve kolaylaştırılmış göç, göç ve kalkınma, insan kaçakçılığıyla mücadele, desteklenmiş gönüllü dönüş, göç sağlığı, korunmaya muhtaç göçmenlere yardım, göçmen sağlığı, göçmenlerin sağlığı, güvenliği, sınır yönetimi ve genel göç yönetimi gibi “ana akım” göç sektörleriyle ilgili politika rehberliği, küresel strateji belirleme ve bilgi yönetimi üzerine odaklanmaktadır. Ayrıca, IOM Gelişme Fonu aracılığıyla çok bölgesel ve küresel projeleri desteklemekte, bu kapsamda projelerin teknik denetimini üstlenmekte ve ilgili hükümetler, çok taraflı kuruluşlar ve özel sektör paydaşlarıyla operasyonel iş birlikleri kurmaktadır.
Kaynak: IOM’nin Türkiye’de iş birliği yaptığı kurumlardan biri olarak Türk Sahil Güvenlik Komutanlığı ile gerçekleştirdiği iki yeni arama kurtarma teknesinin teslim töreninden bir kare. https://turkiye.iom.int/tr/news/iom-avrupa-birligi-ile-birlikte-denizde-daha-fazla-hayat-kurtarmak-icin-turk-sahil-guvenlik-komutanligini-destekliyor-0
IOM’nin küresel etkisi, göçmen haklarına saygı, göç yönetimi ve insani yardım alanlarındaki çalışmalarının altını çizen istatistiklerde görülebilir. 2022’de kurulan Küresel Veri Enstitüsü (GDI), göç verilerinin geliştirilmesi ve kullanılabilirliğinin artırılması amacıyla faaliyet göstermektedir. Bu çerçevede, IOM’nin öncülük ettiği Displacement Tracking Matrix (DTM), dünya genelinde 92’den fazla ülkede 97,7 milyon göçmenin hareketlerini takip etmiş ve bu veriler, göç politikalarının daha etkili bir şekilde oluşturulması ve krizlere müdahalede kullanılması için temel bilgiler sunmuştur.
Diğer yandan IOM “Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat”ın (GCM) uygulanması ve takibi konusunda da önemli bir rol üstlenmiştir. IOM genel direktörü tarafından koordine edilen BM Göç Ağı, GCM’nin etkili şekilde uygulanmasını desteklemekte, takibini yapmakta ve gözden geçirilmesini sağlamaktadır. Bu çerçevede, her dört yılda bir düzenlenen Uluslararası Göç İnceleme Forumu (IMRF), devletlerin katılımıyla GCM’nin ilerlemesini değerlendiren ve raporlayan bir platform olarak işlev görmektedir. Bu mekanizmalar, IOM’nin göçle ilgili uluslararası çerçeveleri destekleyerek küresel düzeyde etkili bir aktör olmasını sağlamaktadır.
IOM’nin projelerine bakıldığında, IOM Kalkınma Fonu, 2022’de yaklaşık 16 milyon dolarlık bir kaynak sağlayarak 59 projenin uygulanmasına destek olmuştur. Bu projeler, 65 ülkede göç yönetimi ve yönetişimi konularını kapsayan geniş bir yelpazeye yayılmıştır. İnsani yardım ve kriz müdahalesi bağlamında 2022’de IOM, 31,1 milyon kişiye insani yardım sağlamış ve krizlere müdahale etmiştir. Bu, acil durum ve kriz zamanlarında göçmenlere ve topluluklara yönelik etkili yardım ve koruma sağlama çabalarını yansıtmaktadır.
IOM Türkiye’de de 1991 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Önce Körfez Savaşı’nı takiben Iraklı mültecilerin güvenli bir şekilde yeniden ülkelerine dönüşlerinin sağlanmasına ve acil müdahale programlarına odaklanan IOM’nin Türkiye’deki faaliyetleri, son yıllarda Suriye İç Savaşı nedeniyle hareketlenen göçmenlerin ihtiyaçlarının karşılanması konusunda Türkiye ile iş birliği yapmaktadır. Türkiye’de 25 yılı aşan bir deneyime sahip olan IOM, ülke genelinde 1200’ü aşan çalışanıyla görev yapmaktadır.
Sonuç olarak, IOM, BM’ye bağlı bir kuruluş olup, küresel düzeyde göçle ilgili sorunlara çözümler üreten ve milyonlarca göçmenin yaşam koşullarını iyileştirmeyi hedefleyen önemli bir aktördür. 175 üye ülke ve geniş bir çalışan kadrosu ile IOM, genel direktör Pope liderliğinde 12 temel strateji doğrultusunda faaliyet göstererek, göçle ilgili zorlukları anlama, çözme ve yönetme misyonunu sürdürmektedir. Türkiye gibi ülkelerle de iş birliği yaparak özellikle Suriye İç Savaşı kaynaklı göçmen ihtiyaçlarına yönelik projeler yürüten IOM, göçmen haklarını koruma, düzenli ve güvenli göçü teşvik etme gibi konularda küresel düzeyde etkili bir rol oynamaktadır.
Okuma Önerileri
Kitap Bölümü: Georgi, Fabian. “For the Benefit of some: The International Organization for Migration and its Global Migration Management.” Martin Geiger ve Antoine Pécoud (der.), The Politics of International Migration Management, Londra, Palgrave Macmillan, 2010: 45-72.
Makale: Andrijasevic, Rutvica, and William Walters. “The International Organization for Migration and the International Government of Borders.” Environment and Planning D: Society and Space 28, no. 6 (2010): 977-999.
Makale: Pécoud, Antoine. “What do We Know About the International Organization for Migration?.” Journal of Ethnic and Migration Studies 44, no. 10 (2018): 1621-1638.
Makale: Yilmaz, Abdurrahman. “Uluslararasi Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri.” Turkish Studies (Elektronik) 9, no. 2 (2014): 1685-1705.
İzleme Önerileri
Web İçeriği: IOM. 2017. “IOM’s 65 Anniversary.” https://www.youtube.com/watch?v=5hCBz4Xt0JI&pp=ygUoaW50ZXJuYXRpb25hbCBvcmdhbml6YXRpb24gb2YgbWlncmF0aW9uIA%3D%3D (Erişim Tarihi: 9 Kasım 2023).
Video: IOM Norway. 2018. “What is IOM?” https://www.youtube.com/watch?v=xoQ6HgSnStY&pp=ygUDSU9N (Erişim Tarihi: 9 Kasım 2023).
Video: IOM. 2016. “IOM’s Principles for Humanitarian Action.” https://www.youtube.com/watch?v=HrSpBPF3YFY&pp=ygUoaW50ZXJuYXRpb25hbCBvcmdhbml6YXRpb24gb2YgbWlncmF0aW9uIA%3D%3D (Erişim Tarihi: 9 Kasım 2023).
Dinleme Önerileri
Podcast: Borderlines. 2023. “IOM Unbound? The International Organization for Migration in an Era of Expansion.” https://open.spotify.com/episode/5j4fzCqi6TpES9LiwlMTfc?si=XwjEKyt4SX22EjWZLbqdgw (Erişim Tarihi: 9 Kasım 2023).
Podcast: Terms of Reference Podcast. 2016. “TOR099: The International Organization for Migration with Dana Graber Ladek.” https://open.spotify.com/episode/62KSju00mYYNNmv0G5phnj?si=ct8xGrJySDqwGoVKlBXS8g (Erişim Tarihi: 9 Kasım 2023).
Erman Ermihan Kadir Has Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde doktora öğrencisidir. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde aynı bölümde lisans eğitimini tamamladıktan sonra Sabancı Üniversitesi’nden Siyaset Bilimi alanında yüksek lisans derecesi almıştır. Çalışma ve ilgi alanları arasında Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri, Türk Dış Politikası ve dış politikada kimlik ve duygular yer almaktadır.
