Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte Avrupa’da iki kolektif savunma örgütü NATO ve Varşova Paktı arasında bir konvansiyonel savaş ihtimali ortadan kalkmıştır. Bunun yerine, NATO’nun 1992 Roma Stratejik Konseptinde işaret edilen dolaylı ve alan dışı tehditlerin ağırlık kazanması nedeniyle, NATO’nun acil durumlarda Avrupa Müttefik Komutanlığına bağlı güçler içerisinde hızla sınır ötesi operasyonlar için kullanılabilecek bir güce […]
Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte Avrupa’da iki kolektif savunma örgütü NATO ve Varşova Paktı arasında bir konvansiyonel savaş ihtimali ortadan kalkmıştır. Bunun yerine, NATO’nun 1992 Roma Stratejik Konseptinde işaret edilen dolaylı ve alan dışı tehditlerin ağırlık kazanması nedeniyle, NATO’nun acil durumlarda Avrupa Müttefik Komutanlığına bağlı güçler içerisinde hızla sınır ötesi operasyonlar için kullanılabilecek bir güce ihtiyaç duyulmuştur. Avrupa Müttefik Komutanlığı Acil Müdahale Kolordusu (Allied Rapid Reaction Corps -ARRC), bu ihtiyaca cevaben İngiltere’nin teklifi ile 2 Ekim 1992’de oluşturulmuştur. NATO’nun kısa süre içinde tepki vermesi gereken askeri krizlerde hızla kullanılabilecek birliklerin komutası için bir yüksek seviyede hazırlıklı acil müdahale karargâhı olarak tesis edilen Acil Müdahale Kolordusu Karargahı, başlangıçta Bielefeld Almanya’da konuşlu eski 1. İngiliz Kolordusu (1 BR Corps) altyapısını kullanmıştır. Birliğin amacı, gereken durumlarda Avrupa Müttefik Komutanlığı emrinde ya da ona takviye olarak kriz bölgelerinde kolordu seviyesinde konuşlanma imkanı yaratmaktır. Acil Müdahale Kolordusunun aynı zamanda, o dönemde Avrupa Birliği’nin henüz konsept aşamasında olan ve Batı Avrupa Birliği uhdesindeki güvenlik ve savunma kimliğinin bir parçası olarak düşünülen Petersberg Görevlerini de yerine getirmesi öngörülmüştür. Tarihi 1815’te Waterloo’da ve daha sonra 1. ve 2. Dünya Savaşı sırasında İngiliz Seferi Ordusu’nun bir parçası olarak görev yapan 1. İngiliz Kolordusuna dayanan ARRC’nin, kriz durumlarında çok uluslu öncü bir muharebe gücü olarak tehlikeli görevleri üstlenebileceği öngörülmüştür. Nitekim, birliğin mızrak başı şeklindeki arması ve Latince mottosu da bu girişken görev profili yansıtır: audentis fortuna iuvat (Talih cesurdan yanadır).
1992’deki kuruluşundan bu yana ARRC, dört kez operasyonel amaçlarla konuşlandırılmıştır. İlki, aynı zamanda NATO’nun da ilk alan dışı operasyonu olan Bosna’da Dayton Anlaşması’nın uygulanması amacıyla oluşturulan Uygulama Gücü (Implementation Force) IFOR’un komuta birimi olarak gerçekleşti. IFOR çerçevesinde ARRC, savaşan taraflar arasında 180 kilometrelik bir ateşkes hattından sorumlu olan çok uluslu üç tümene komuta etmek için karargâh olarak kullanıldı.
ARRC’nin ikinci konuşlandırılması, Kosova’da kötüleşen koşulların bir sonucu olarak 1999 yılında Korgeneral Jackson yönetiminde gerçekleşti. Fransa, Almanya, İtalya, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’den beş tugay başlangıçta Kosova Gücü’nün (KFOR) bir parçası olarak ARRC’ye tahsis edildi ve İngiltere daha sonra ikinci bir tugay ekledi. KFOR’da ARRC, kolordu karargahı olarak arada tümen karargahları olmaksızın doğrudan KFOR’a tahsis edilen tugaylara komuta etti.
11 Eylül 2001 saldırıları sonrası dönemde ARRC, her ikisi de Afganistan’a olmak üzere iki kez daha konuşlandırıldı. ARRC’nin 2006 yılında Korgeneral Richards komutasındaki Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü’nün (International Security and Assistance Force -ISAF) Afganistan’daki karargahının sorumluluğunu üstlenmesine dahil olması, beraberinde yeni NATO ‘ilklerini’ getirdi: Afganistan’ın müttefiklerce belirlenen tüm coğrafi sektörlerini (Bölgesel Komutanlıklar aracılığıyla) ilk kez tek bir karargah yönetiyordu. Aynı zamanda, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk kez, bu büyüklükte bir Amerikan gücü (45.000 asker) savaş zamanında Amerikalı olmayan bir komutanın komutasına girdi. Bu operasyon sırasında NATO, Kandahar’ın güneyinde Taliban kontrolündeki bölgelere saldırdığında, ilk kez çok uluslu birliklerle bir muharebe görevi gerçekleştirmiş oldu.
Günümüzde ARRC, NATO Müdahale Kuvvetini (NATO Response Force -NRF) konuşlandırmak ve yönetmek için yüksek düzeyde hazır durumdadır. Bu amaçla ARRC, NATO veya AB misyonlarına komuta etmek için çeşitli konfigürasyonlarda dünya çapında konuşlanma yeteneğine sahip kolordu seviyesinde bir karargah birimidir. 2002’den bu yana karargah (NATO ülkelerinin diğer beş kolordu karargahıyla birlikte) daha geniş bir misyona sahip Yüksek Hazırlıklı Kuvvet (Kara) Karargahı (High Readiness Force (Land) -HRF(L)) olarak yeniden organize edilmiştir ve Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı’nın (Supreme Allied Commander Europe -SACEUR) Harekat Komutanlığı altındadır. ARRC, NATO üyesi devletlerin ulusal Muharebe, Muharebe Desteği ve Muharebe Hizmet Destek birimlerinden oluşan bir Kuvvet Havuzuna sahiptir. Ancak fiiliyatta, ARRC karargah komutanı (Commander ARRC -COMARRC), SACEUR’dan aktivasyon emri (Activation Order -ACTORD) alana kadar hiçbir kuvvete komuta etmez. ACTORD’un alınmasından sonra, birlik sağlayan ülkelerden gelen ve NATO kuvvet oluşturma süreci vasıtasıyla bir araya getirilen ittifaka üye devletlere ait kuvvetler, harekât konuşlandırması süresince COMARRC Harekat Komutanlığı altına atanır.
ARRC, her yıl yürüttüğü ARRCADE FUSION adlı tatbikatla savaşa hazırlık seviyesini yüksek tutmayı amaçlar. Halen ARRC, Glouchester, İngiltere’dedir. 2022 itibariyle güce katkı sağlayan NATO üyeleri şunlardır: Arnavutluk, Hırvatistan, Danimarka, Fransa, Yunanistan, Letonya, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Almanya, İtalya ve Litvanya. Karargah emrinde kalıcı birlikler olmamakla birlikte katkı sağlayan ittifak ülkelerinin önceden belirlenmiş birlikleri ile karargah sürekli bağlantı halindedir. Halen bu birlikler, İtalyan Acqui Tümeni, Danimarka Tümeni, 1. Kanada Tümeni, 3. İngiliz Tümeni ve 4. Amerikan Tümeninden oluşmaktadır.
Daha fazlası için:
Okuma Önerileri
İzleme Önerileri
Dinleme Önerileri
Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Ali Tuğtan, 2008 yılından bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesidir. Doktora derecesini 2008 yılında Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi programından almıştır. Uzmanlık alanları Türk-Amerikan İlişkileri, Güncel Dünya Politikası ve Güvenlik çalışmalarıdır.
